Bülent DEMİREL’İN Filozoflar Tanrısı Kitabı Yorumu

Bir eser paylaşacağım ama, ondan önce söylemek istediklerim var. Sair konularda da eserler okumam sebebiyle, arada kısacık kesintiler de olsa 30 yıldır felsefe ile uğraşıyorum. Ya da belki de o benimle uğraşıyordur. Hiç önemi yok. Önemli olan felsefenin, El Kindi ve Farabi ve birçok feylesofun dediği gibi, bir hikmet arayışı olması… Tabii benim için de böyle. Sadece o kadar da değil. Benim için felsefe, Allah’ın, hiç tereddütsüz, şeksiz şüphesiz merkezde olduğu ve bir nebze de olsa “O”na yaklaşma gayretidir. İşte bu paylaşmak istediğim eser de, bu uğurda yola çıkan feylesofların kısacık da olsa “Tanrı tasavvurlarının” kısa bir hikayesi. Yazı uzamasın diye ben bu değerli şahsiyetlerin isimlerini ve onlar için Tanrı’nın ne ifade ettiğinin bir iki kelimelik açıklamasını yazacağım. Netice olarak söylemek istediklerini yazacağım ve eserin künyesini vereceğim.

– – – – – – – – – – – – – – – –

Antik Dönem Düşüncesinde Tanrı:

1- Ksenophanes – Benzersiz

2- Herakleitos – Düzenleyici

3- Empedokles – Ebedi Aşk

4- Anaksagoras – Biçimlendirici Akıl

5- Sokrates – İçimizdeki Ses

6- Platon – En İyi

7- Aristo – İlk

Ortaçağ Düşüncesinde Tanrı:

1- Philo – Evrensel olan

2- Plotinos – Mutlak Bir

3- Augustinus – Mutlak Gerçek

4- Boethius – İyiliğin Kaynağı

5- El Kindi – Tek Geçek

6- Eriugena – Mutlak Hiçlik

7- Farabi – En Mükemmel

8- İbn-i Sina – Yokluğu İmkansız

9- İbn-i Rüşd – Gözeten

10- Anselmus – En yetkin

11- İbn-i Arabi – Yetkinliklerin Bileşimi

12- Thomas Aquinas – Kendi Olan

13- Pascal – Sonsuz

Yeniçağ Düşüncesinde Tanrı:

1- Descartes – En Yetkin

2- Spinoza – Her şey

3- Leibniz – Mutlak Yetkin

4- John Locke – Sonsuz Güç

5- Berkeley – Sonsuz Zihin

6- Hegel – Mutlak Gerçek

Aydınlanma Düşüncesinde Tanrı:

1- Newton – Yüce Tasarımcı

2- Kant – Ahlak Yasası

3- Kierkegaard – Ümitsizliğin Çaresi

4- Mill – Yararcı İlke

5- James – Teselli Kaynağı

– – – – – – – – – – – – – – – – –

Evet! Bu feylesofların tamamı teist. Tabii yukarıda adı geçenlerle sınırlı değil. Ama bu isimler 21. Yüzyıla kadar düşünceleri taşınmış namlı feylesoflar. Yine yukarıda adı geçen filozofların birleştikleri düşünce, Teolojik manada söylemek gerekirse; Allah birdir. Ondan başka ilah yoktur. Her şeyi yoktan var edendir, En yetkin, En mükemmel, Kadir-i Mutlak ve tek gerçek…Bunları söyleyen ve düşüncesinde Allah’ı merkeze koyan bütün düşünceler, katıldığım düşüncelerdir. Eserin önemli bir özelliği de içinde geçen feylesofların eserlerini de yazarın takdim etmiş olması… Tabii söylenecek yazılacak çokça şey var ama, belki ileriki zamanlarda devam ederiz!

Filozofların Tanrısı.

Aydın Topaloğlu.

İz Yayınları.

2020 Baskı – 264 Sayfa.

Bol okumalı ve sıhhatli günler dilerim!

Bülent DEMİREL