TİYATRONUN EDEBİYAT ÜZERİNDE ETKİLERİ

Tiyatro, edebiyatın sahneye taşınmış hâlidir. Sözcüklerin ete kemiğe büründüğü, karakterlerin nefes aldığı bir canlı alandır. Edebiyat; yazıyla insanı anlatırken, tiyatro insanın kendisini yazarın gölgesinden kurtarıp doğrudan ifade etmesini sağlar. Bu yönüyle tiyatro, edebiyatın sadece bir türü değil, onun ruhunu dışa vuran bir aynasıdır.

Edebiyat, insanın iç dünyasında yankı bulur; tiyatro ise o yankıyı seslendirir. Bir romanın satır aralarında gizli kalan duygular, sahnede bir oyuncunun nefesinde hayat bulur. Bu nedenle tiyatro, edebiyatın duygusal derinliğini somutlaştırır; gözle görülür, kulakla duyulur bir forma dönüştürür.

Edebiyatın temelinde kelime vardır; tiyatronun temelinde ise eylem. Bu iki unsur birleştiğinde ortaya güçlü bir ifade biçimi çıkar. Çünkü insanın varoluşu da tam olarak budur: Düşünceyle davranışın kesiştiği nokta. Shakespeare’den Haldun Taner’e uzanan çizgide, büyük yazarların tiyatroyu tercih etmesi boşuna değildir. Onlar bilirler ki, kelimenin sahnedeki yankısı kitap sayfasındakinden daha uzundur.

Tiyatro, edebiyata ritim kazandırır. Bir sahne metni yalnızca okunmak için değil, yaşanmak için yazılır. Bu yüzden tiyatro dili, edebiyatta diyalog gücünü, karakter derinliğini ve dramatik yapıyı besler. Aynı zamanda halkın dilini, kültürünü ve duygularını sahneye taşıyarak edebiyatı hayatla bütünleştirir.

Bugün edebiyatın canlı kalmasının nedenlerinden biri de tiyatronun varlığıdır. Çünkü her oyun, yazının yeniden doğuşudur. Her oyuncu, bir şairin ya da yazarın sözcüklerini yeniden canlandırır. Tiyatro, edebiyatın kalbini ritmik biçimde atmaya devam ettiren bir güçtür.

Sonuçta tiyatro, edebiyatın yalnızlığını bozar. Kitapta sessiz kalan duygular, sahnede yankılanır. Bir oyun perdesi açıldığında, aslında bir edebiyat sayfası da çevrilmiş olur. Ve o sayfa, insanın kendini insana anlattığı en eski, en samimi biçimdir: Tiyatrodur.

Süleyman GÜZEL

slymngzl9@gmail.com