NAZIM HİKMET VE HECE ÖLÇÜSÜ

Nazım Hikmet deyince, aklımıza ilk olarak serbest ölçülü şiir gelir. Nazım Hikmet serbest ölçülü şiirlerinde çok değişik biçimler kullanmıştır. Bu konuda o kadar ileriye gitmiştir ki, bazı şiirlerinde dize dizilişleri merdiven basamakları gibidir.

Nazım Hikmet her ne kadar biçimde devrim niteliğinde değişiklikler yapsa da, hiçbir zaman uyaktan vazgeçmemiştir. Bu konuda o denli ustadır ki, uyak kullanırken hiçbir zaman şiirin genel biçimi ile konu ve anlam bütünlüğü bozulmaz.

Nazım Hikmet’in şiirlerinin çoğu serbest ölçülü olmakla birlikte, çok güzel ve anlamlı hece ölçülü şiirleri de vardır:

Bulutlar Adam Öldürmesin şiirini on birli hece ölçüsüyle yazmıştır. Ancak, her dörtlüğün sonunda beşinci dize olarak eklediği “Bulutlar adam öldürmesin” dizesinin dokuz heceli olduğu dikkatimi çekti:

Koşuyor altı yaşında bir oğlan

Uçurtması geçiyor ağaçlardan

Siz de böyle koşmuştunuz bir zaman

Çocuklara kıymayın efendiler

Bulutlar adam öldürmesin

Ceviz Ağacı şiirini on dörtlü hece ölçüsüyle yazmıştır:

Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane Parkında

Ne sen bunun farkındasın, ne polis farkında

On üç dörtlükten oluşan uzun Karlı Kayın Ormanı şiirini sekizli hece ölçüsüyle yazmıştır:

Karlı kayın ormanında

Yürüyorum geceleyin

Efkarlıyım efkarlıyım

Elini ver nerde elin

Ay ışığı renginde kar

Keçe çizmelerim ağır

İçimde çalınan ıslık

Beni nereye çağırır

Kız Çocuğu şiirini de sekizli hece ölçüsüyle yazmıştır:

Hiroşima’da öleli

Oluyor bir on yıl kadar

Yedi yaşında bir kızım

Büyümez ölü çocuklar

Bence Şimdi Sen De Herkes Gibisin şiirini on birli hece ölçüsüyle yazmıştır:

Gözlerim gözünde aşkı seçmiyor

Onlardan kalbime sevda geçmiyor

Ben yordum ruhumu biraz da sen yor

Çünkü bence şimdi herkes gibisin

Bir Dakika şiiri on dörtlü, Yol Türküsü şiiri on birli, İnebolu şiiri on dörtlü hece ölçülüdür.

Dünya Şairimiz Nazım Hikmet’i saygıyla anıyoruz.

Hasan Hüseyin Akyol