Amiri ve Felsefesi Kitabı Yorumu

İyi akşamlar Arkadaşlar.

Yaşadıkları çağdan bu tarafa konu genelde felsefe, özelde de İslam felsefesi olunca ve bunda da Kindi, Farabi, İbn-i Sina ve İbn-i Rüşd gibi zirve isimler olunca, bazı filozoflar bu isimlerin gölgesinde kalıyor; ya da öyle düşünülüyor. Paylaşmak istediğim eser de böyle bir düşünce adamının biyografisinin ve felsefesinin serüveni. Ama böyle olması da sebepsiz değil. Çok az düşünce farklılıklarının yanı sıra düşünürümüz, adını verdiğim tüm bu düşünce adamlarının ötesinde bir şey söylemiyor. Ancak kendine has üslubu dikkat çekiyor. Yeni Platonculuk akımı ile de hemfikir.

Filozofumuzun adı; Amiri. Horasanlı bir düşünce adamı. Kitapta amirinin bir kısmı günümüze ulaşmamış eserlerinin de listesi ve açıklamaları mevcut. Önce felsefesine dayanak yaptığı Allah sözünü ve bir hadis yazacağım, eserlerinde kullandığı birkaç hikmetli söz yazacağım, sonra alemin yaratılışı hakkındaki düşüncelerinden bir paragraf yazacağım ve künyesini de verip, felsefe ve düşünce adamı okumayı sevenlerin değerlendirmesine bırakacağım…

– – – – – – – – – – – – – – – –

Amiri’nin felsefede olamzsa olmaz ilkesi:

“…Sözü dinleyip de güzel ve faydalı olanına uyan kullarımı müjdele. İşte onlar, Allah’ın kendilerine hidayet ettikleridir ve akıl sahipleri de onlardır. Zümer Suresi 17. Ayet.”

“İlim çoktur; siz her şeyin güzel ve faydalı olanını alın. Hz. Muhammed.”

Amiri’nin düşünce adamlarından derlediği hikmetli sözler:

– Kendi değerini bilmeyen, başkasının değerini bilmez.

– Öğrenmek, aklı arıtmanın en önemli yoludur.

– En güzel edep, kişinin edebi ile övünmemesidir.

– Acınası insan, cahilin tasallutuna maruz kalan akıllı insandır.

– Aklını yok edeni, hiç kimse yüceltemez.

– Kötülenmeye en layık insan, bütün gayretiyle insanları fitneye taşıyan insandır.

– Akıllı insanların alimler tarafından yerilme korkusu, yöneticiler tarafından cezalandırılmaktan daha şiddetlidir.

– Kişi için en faydalı şey, kötülükleri hakkında insanların ağızlarını kapatmanın mümkün olmadığını bilmek ve böylece kendi ahlakını düzeltmektir.

– Alimlerin yanında aptal biri ile arkadaşlık etmek, cahillerin yanında büyüyen zeki biri ile arkadaşlık etmekten iyidir.

Amiri’nin Eflatun ile örtüşen “Alemin yaratılışı düşüncesi:

“…alemin illi bir başlangıcı olup, zamanda bir başlangıcı yoktur; yani yaratıcısı onu zamanda yaratmış değildir, aksine ibda’i fiiliyle alemi nizamsızlıktan nizama yahut yokluktan varlığa çıkarmıştır.” Sayfa 43.

Bir açıklama getirelim ki, Amiri için “İbda” önemli bir kavramdır. İbda; zaman üstü yaratma veya bir şeyi yoktan varlığa çıkarma demektir. Kelimenin izini sürersek ucu taa Eflatun’a kadar gidiyor.

İlli de, nedensel demektir. B.D.

Amiri’nin kısacık felsefe tarifi:

“İnsana has fiil, hakikati bilmek ve hakikate uygun davranmaktır.” Sayfa 50.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

Eser oldukça güzel ve anlaşılır yazılmış. Bize yabancı gibi gözüken kelimeler, felsefi terimlerdir. Felsefede kelime ve kavramları bilmezsek okuma yapamayız. Ayrıca nerede ise, tüm filozofların da söylemek istediklerini ifadelendirebilmek için kendilerine has kilit diyebileceğimiz ve kendi ürettikleri kavram ve kelimeleri var. Ama sözlükler de bu iş için var!

Amiri ve Felsefesi.

Kasım Turhan.

Klasik Yayınları.

2019 – 2020 baskı. 318 sayfa.

Bol okumalı ve sağlık dolu ömürler dilerim!

Bülent DEMİREL