EDİTÖR KİMDİR VE NASIL EDİTÖR OLUNUR?

Nasıl Editör Olunur?

İyi bir editör; öncelikle çok iyi bir okur, dil bilgisi kurallarına hakim ve eleştirebilme özelliğine sahip olmalı, hayal gücü geniş ve yazabilme yeteneği de olmalıdır.

Editör Olmak İçin Hangi Üniversitede Okumak Gerekir?

                Editör olmak için Türk Dili ve Edebiyatı bölümü okumak önemli olsa da, bu tek başına yeterli değildir. Günümüzde bu alanda okuyan ama editörlük mesleğini tam anlamıyla yapamayan büyük bir çoğunluk vardır. Dolayısıyla başka alanlarda mezun olan ama kendini bir dil uzmanı olarak geliştiren, iyi bir okur, eleştirmen ve yazma tekniklerini bilen kişiler, editörlük mesleğinde başarılıdır. Kısaca editör, bir alanda okumaktan öte bu alanı severek yapan ve sürekli kendini bu alanda geliştiren kişilerdir.

Editörlük Eğitim Sonucunda Kazanılan Bir Meslek Midir? Yoksa Usta-Çırak Şeklinde mi Editör Olunur?

                Bence iyi bir editör usta-çırak ilişkisiyle yetişir. Yani bir editör adayı, yayınevleri veya editörlerle çalışmalıdır.

Yazarlık yapmış, dil ve anlatım kurallarına önem veren, yazarken deneme yanılma yoluyla kendini geliştirmiş, yazarlarla empati kurabilen, yayınevlerinin süreçlerini iyi bilen ve geliştirici editörlerle çalışmış kişiler de usta-çırak ilişkisi ile yetişmektedir. Burada önemli olan husus, editörün ayrıca iyi bir yazar olmasıdır. Özellikle kitapları iyi yayınevlerinden çıkan yazarlar, burada çalışan iyi editörlerle çalışmaktadır. Bu süreç bir eğitim niteliğindedir.

Editör Ne İş Yapar?

                Günümüzde editörlük; son okuma, redaksiyonla karıştırılsa da, bu kavramlar, tam olarak editörlük mesleği olarak ele alınamaz. Editörlük; basit bir tabirle ham maddeyi yani kitap dosyasını, eleştirel ve geliştirici bir anlayışla bir ürün olarak yani bir kitap olarak ortaya çıkmasına katkı sağlamaktır.

Bu Mesleğin Özellikleri Nelerdir? Neler Söz Konusudur?

                Bu mesleğin en temel özelliği, edebiyat dünyasına gönül vermek ve etik davranışlara sahip olmaktır. Edebiyat dünyayı güzelleştirmek için var oldu ve var olmaya devam ediyor. Güzelliğin oluşmasına katkı sunanlar ise dürüst ve güvenilir olmalıdır.

Bu Mesleği Niçin Seçtiniz?

                Yazdıkça iyileştim, yazdıkça özgürleştim, yazdıkça başka bir dünyanın mümkün olabileceğini anladım. İşte edebiyata gönül verdiğim için bu mesleği seçtim.

Bu Mesleğin çalışma Saatleri Nasıldır? Düzenli Çalışma Saatleri Var mıdır?

                Aslında bu mesleğin düzenli bir çalışma saati yoktur. Ruh ve beden olarak kendinizi iyi hissettiğiniz her an, çalışma saatidir. Ama yayınevlerinde kadrolu çalışan editörlerin bir çalışma saati vardır. Yazarlarla serbest çalıştığım için benim bir çalışma saatim yoktur.

Editör Kitabın Neresindedir? Nesini inceler?

                Yayınevi patrondur, yazar emekçi, editör ise sanatçıdır. İşte bu üç bileşen, güzel bir kitabın okuyucuya ulaşmasını sağlar. İyi bir editör; kitap ismi, yazarın biyografisi, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini bir bütün olarak inceleyen ve yazarlara öneri ve eleştiri getiren bir yol göstericidir.

Editörlük Kendi İçine Kapalı Bir Meslek midir?

               Editörlük, bir yazarın ruhunu kâğıtlara dökmesini inceleyen bir uzmandır. Dolayısıyla içe dönük bir meslektir. Ruhsal dünyanın kendini cümlelerle ifade edilişin bir analizidir. İyi bir editör ayrıca iyi bir analisttir.

Editör Kime, Kimlere Karşı Sorumludur?

                Öncelikle editör kendi mesleğine karşı sorumludur. Daha sonra ona güvenen yazara ve tüm okuyuculara karşı sorumludur.

Editörlüğün Belli Bir Tanımı Var mıdır?

                Editörlüğün birçok tanımı vardır. Bence editörlük kısaca; edebi yazıları inceleyen bir sanat dalıdır. Yani işini iyi yapan bir editör, edebiyat alanının bir sanatçısıdır.

Editörlük Tek Yönlü müdür? Çeşitleri var mıdır?

                Bence editörlük sadece editörlüktür. Bu alan, üç kısımdan oluşur; geliştirici editörlük, redaksiyon ve son okuma…

Editörlük Mesleğinin Standartları Belli midir?

                Editör mesleğinin şu an için belli bir standardı yok denebilir. Ama sonuçta editörlük zor bir meslektir. Bu mesleğin uygulayıcıları belli niteliklere sahip olmalıdır.

Editör Yayın Hayatının Neresindedir?

                Yazar, bir kitabın beyni olarak düşünülebilir, editör ise o kitabın kalbidir. Yayınevi ise kitabın bedensel halidir.

Ülkemizde Editörlük Kurumsallaşmış Bir Meslek midir?

                Ülkemizde editörlük kurumsallaşmış bir meslek değildir. Bu mesleğe ek bir iş olarak yaklaşılmaktadır. Oysa editörlük, öyle herkesin yapabileceği bir iş değildir; hele ek bir iş olarak kafasına göre herkesin yapmayı düşündüğü bir meslek değildir.

Editör Kusur Arayıcı mıdır?

                Bir editörü, kusur arayan bir olarak değerlendirmek çok yanlış bir yaklaşımdır. Editör, kusur arayan değil, bir dosyasının hatasız bir şekilde bir kitaba dönüşmesine katkı sağlayan bir profesyoneldir.

“Her Editörün İçinde Dışarı Çıkmak İsteyen Bir Yazar Vardır,” Derler, Sizce Bu Doğru mudur?

                Bence bu doğru değildir. Bir insanın içinde dışarı çıkmak isteyen bir yazar varsa bu ortaya çıkar. Bu kişinin, bir editör olması şart değildir. Birçok editör, kitap yazma yeteneğine sahip değildir.

Yayımlanmış Her Eserde Editörün Emeği Ne Kadardır?

                Maalesef her eserin bir editörü olmuyor. Ya da bazı eserler, editör olmayan editörler tarafından inceleniyor. Gerçek anlamda bir eserde iyi bir editörün çok emeği vardır. Editör esere ruhunu katar. Kendi eseriymiş gibi onu ele alır ve düzenler.

Yayınevine Gelen Bir Eserde Editör Tek Karar Verici midir?

                Günümüzde bir eserin yayımlanmasında tek karar vericinin editör olduğunu söylemek pek mümkün değildir. Genelde yayınevlerinin yayın kurulları vardır, onlar da bir eseri; yazarın kimliği, kitabın satma potansiyeli yani kar ve zarar olarak ele almaktadır. Günümüzde bir eserin sadece edebi değeriyle değerlendirilmesi söz konusu değildir. Bunu üzülerek belirtmek isterim.

Editörün Okura Karşı Sorumluluğu Var mıdır Varsa nelerdir?

                Tabii ki editörün, hem okura hem de yazar karşı sorumluluğu vardır. Edebiyatın amacı dünyayı güzelleştirmekse editör de bu çerçevede bir eseri incelemeli ve yazarlara yol göstermelidir.

Editör Yazar

Ali Turan BARNİÇ

www.editoryazar.com

editorbarnic@gmail.com